De samenleving is enorm complex geworden en de constante informatiestroom, de directe toegang tot informatie en de snelheid van ontwikkelingen zijn vrijwel niet meer bij te houden. En hoewel het ons enorme voordelen biedt, heeft het ook iets bedreigends. Want waar blijf ikzelf in die storm van informatie, meningen, mogelijkheden en keuzes? Ik hoeft niet terug in de tijd, maakt u geen zorgen, maar die verzuiling van ons, die had wel wat. Je wist waar je bij hoorde, wat goed en fout was, wat fatsoenlijk was en waarom. En daarbij wist je ook wie de ánder was. Wat er goed en vooral niet goed was aan de andere zuil. Dat maakte de wereld overzichtelijk, want voorspelbaar. En in welke zuil je ook zat, er was maar één acht uur journaal. En in welke zuil je ook zat er was maar één echte vijand; de Russen. En Amerika was de grootste vriend. Die voorspelbaarheid gaf rust en - hoe tegenstrijdig dat ook lijkt, ruimte voor meer openheid. Het is nu eenmaal makkelijker je open te stellen als je je veilig voelt.
Er zaten zeker ook nadelen aan die tijd en de ontwikkeling naar deze tijd is absoluut vooruitgang. Maar er is een keerzijde. En dat is dat de mens van nature behoefte heeft aan voorspelbaarheid en vertrouwen, veiligheid. Dat zit domweg in ons brein. Ons biologische brein heeft de neiging om vooral op de uitkijk te staan voor het spotten van bedreigingen. Zodat we, om te overleven, kunnen reageren door te vechten of te vluchten. En in een wereld waarin vrijwel alles snel gaat en overweldigend veel is, er zo veel op ons afkomt en moet, reageert het brein al gauw vanuit die default modus: iets zien als een bedreiging. Het vergt dus nieuwe vaardigheden, eigenschappen en gedragingen om om te kunnen gaan met de samenleving van nu. En dat stukje zijn we een beetje vergeten. We hebben er, sinds de ontzuiling en de ontwikkelingen van de laatste decennia geen antwoord op.
Initiatieven als World's best news en Nederland Kantelt laten ons zien dat het beter gaat met de wereld dan ooit. Minder oorlogen, minder honger, hogere levensverwachting, wereldwijd hogere scores op de geluksschaal en dat er enorm veel mooie, innovatieve oplossingen zijn en ontwikkeld worden voor grote en kleine vraagstukken. Maar zo voelt het niet. De perceptie is dat we in een hardere, onbetrouwbaarder en onveiliger wereld leven dan ooit. En dat voel je ook terug op de werkvloer. Vooral in de publieke sector. Waar mensen ooit kozen voor hun vak, vanuit idealisme, willen bijdragen aan levens. En er wórdt ook veel veranderd en gevraagd van de publieke sector. Omdat we juist in deze tijd vanuit politiek en samenleving vinden dat we geen risico's meer mogen lopen, geen enkel. Iedereen dezelfde kans moet hebben op de hoogste kwaliteit van leven, die we met elkaar bepalen. Een mooi streven. Maar risico's, lijden en pijn, uitvallen en moeilijkheden horen ook gewoon bij het leven. Dat vang je niet in regels en cijfers. Kwaliteit van leven leg je niet vast in wetgeving en protocollen. Er is een onstuitbare drang om met een toenemende complexiteit, steeds meer te gaan sturen en regelen. En dat werkt niet. Het vraagt iets anders.
Over dat 'anders' zou ik dagen kunnen vullen, maar voor nu een eenvoudig oefeningetje. Het heet 'menselijk contact'. Stel nu eens, dat niemand op uw werk 's morgens opstaat met het idee "vandaag ga ik eens even de boel goed dwarszitten". Ga er eens vanuit dat iedereen, van hoog tot laag en door alle disciplines heen, op de een of andere manier verbonden is met de organisatie. Vanuit zijn of haar functie uiteraard, maar ook vanuit een bepaalde passie en drijfveren. En kijk eens met die ogen naar de ander. Degenen met wie u vergadert, de collega op uw werkkamer, de collega bij de koffieautomaat of in de lift. Voor een week, vraag u af bij die vanzelfsprekende ontmoetingen "wat zou hem of haar drijven in zijn of haar werk, wat zou hem of haar inspireren hier?" of beter nog "wie zou hij of zij vandaag hebben geïnspireerd?" ik verzeker u, dat u al na een dag heel anders kijkt naar de mensen om u heen. En als u durft, stelt u ook eens een vraag. U kent de labeltjes aan de theezakjes van Pickwick? Waar die vragen op staan die kunnen dienen voor een gesprek? Zo'n vraag. Of een andere. Wat u wilt. Als het maar niet de standaard vraag "hoe is het?" of "druk?" is, want op die vraag kent u het antwoord al en daarnaar luistert u nauwelijks als u eerlijk bent. Anders dan dat u een mogelijke bevestiging vindt in uw eigen beleving, dat we het inderdaad goed druk hebben met elkaar.
Een keer een andere vraag stellen, een onverwachte vraag, op het niveau van menselijk contact, doorbreekt de "default modus". Het brengt een fractie van een seconde een schokje teweeg, waardoor met name de te weinig gebruikte rechter hersenhelft geactiveerd wordt. Dit is te herkennen aan een reactie die begint met "eh...." en grote of knipperende ogen 😉Maar door die hele kleine shift in energie, want dat is het ook, ontstaat een klein momentje van verbondenheid, van menselijk contact. En al is het maar één moment op een dag, het werkt. Ook bij uzelf, omdat u zichzelf dwingt om een ander type vraag te stellen, anders te kijken, wordt ook uw eigen rechter hersenhelft, bijvoorbeeld uw creativiteit aan het werk gezet.
Dus doe eens gek de komende week en stel eens een echte vraag. U zult verbaasd zijn over het effect.
Leuk als u uw bevindingen wilt delen!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten